Problemen en gevaren door statische elektriciteit

Wanneer statische elektriciteit niet goed en adequaat wordt aangepakt, brengt het de volgende risico’s met zich mee.

• Risico op lichamelijk letsel: hoewel de meeste schokken door statische elektriciteit slechts een kortstondig ongemak zijn, kunnen ze ook leiden tot ongelukken, vooral in gevaarlijke werkomgevingen. Denk aan concentratieverlies, schrikreacties en valgevaar.
• Brand- en explosiegevaar: een van de grootste gevaren van statische elektriciteit is het risico op brand of explosie in omgevingen waar brandbare stoffen aanwezig zijn. In deze omstandigheden kan zelfs een kleine vonk door statische ontlading een kettingreactie veroorzaken die leidt tot een grote brand of explosie.
• Schade aan gevoelige elektronische apparatuur: in productiebedrijven, laboratoria en cleanrooms zijn gevoelige elektronische apparaten een cruciaal onderdeel van het dagelijkse werk. Deze apparaten zijn uiterst kwetsbaar voor elektrische ontlading. Een statische ontlading kan ervoor zorgen dat een product kapot gaat, met alle gevolgen van dien.
• Kwaliteitsproblemen in productieprocessen: met name bij kunststofproductie, de verpakkingsindustrie en in cleanrooms kan statische elektriciteit leiden tot kwaliteitsproblemen. Materialen blijven ongewenste aan elkaar plakken of trekken stof aan, met afkeur van producten als gevolg.
• Verminderde productiviteit en comfort op de werkvloer: vaak gebagatelliseerd, maar medewerkers die dagelijks statische schokken krijgen worden daar echt niet vrolijk van.

Risico op lichamelijk letsel door een elektrische schok

Veiligheid van medewerkers hoort ten allen tijde voorop te staan. Het voorkomen van lichamelijk letsel is hierbij een van de belangrijkste punten. Door statische elektriciteit niet goed aan te pakken is de kans groot dat medewerkers schokken krijgen. En hoewel het vaak vooral irritant is, kan het de oorzaak zijn voor serieuze gevaren. Denk hierbij aan:

• Reflexmatige reacties: een onverwachte schok kan ervoor zorgen dat iemand abrupt reageert. In omgevingen waar zware machines of gereedschappen worden gebruikt is dit erg gevaarlijk. Een werknemer die schrikt van een schok, kan een machine verkeerd bedienen, wat kan leiden tot ongevallen.
• Valgevaar: in magazijnen of op bouwplaatsen kan een plotselinge schok iemand uit balans brengen, wat kan resulteren in een val met mogelijk ernstig letsel.
• Verstoring van concentratie: als werknemers regelmatig schokken krijgen, kan dit hun concentratie verstoren. Dit kan leiden tot fouten, vooral als ze werken met machines of in gevaarlijke situaties waar nauwkeurigheid en focus essentieel zijn.

Meer over elektrische schokken bij medewerkers – hoe het ontstaat en hoe je het oplost – lees je hier.

Brandgevaar (in (AT)EX zones)

Brandgevaar is zeer belangrijk in industrieën waar brandbare oplosmiddelen worden gebruikt. De statische lading kan een vonkoverslag veroorzaken die brandbare middelen doet ontbranden en brand veroorzaakt. Of zelfs een explosie. Dit risico is vooral aanwezig in industriële sectoren waar gewerkt wordt met ontvlambare gassen (zoals propaan, butaan of aardgas). Ook vluchtige vloeistoffen (zoals oplosmiddelen, alcoholen of benzine) en brandbare vaste stoffen (zoals stofdeeltjes, houtkrullen of kunststofpoeders) hebben een groot risico. Voorbeelden zijn de petrochemische industrie en de farmaceutische industrie. Ook opslagplaatsen voor gevaarlijke stoffen en omgevingen met veel fijnstof zijn brandgevaarlijk.

Voorbeelden van ongelukken door statische elektriciteit in deze context zijn talrijk. In fabrieken waar bijvoorbeeld met oplosmiddelen wordt gewerkt, kan een simpele statische ontlading voldoende zijn om een dampwolk tot ontbranding te brengen. Een vonk kan dus catastrofale gevolgen hebben, met materiële schade en mogelijk verlies van mensenlevens.

In gevaarlijke zones zijn niet-geaarde bedieners en zwevende geleiders ook mogelijke ontstekingsbronnen. Een bediener die in trainingsschoenen of soortgelijk niet-geleidend schoeisel door een gevaarlijke zone loopt, riskeert een ontlading van zijn lichaam die ontvlamming van gevoelige oplosmiddelen kan veroorzaken. Een niet-geaarde en geleidende machine is eveneens gevaarlijk. Goede aarding is essentieel voor alles wat zich in een gevaarlijke zone bevindt. 

Voor het wegnemen van de statische elektriciteit in (AT)EX zones kan gebruik worden gemaakt van ATEX-gecertificeerde ionisatieapparatuur.

Schade aan gevoelige elektronische apparatuur

In veel moderne werkomgevingen, zoals productiebedrijven, laboratoria, cleanrooms en kantoren, zijn gevoelige elektronische apparaten een cruciaal onderdeel van het dagelijkse werk. Deze apparaten, van computers tot complexe machines zoals printplaten en meetinstrumenten, zijn uiterst kwetsbaar voor elektrische ontladingen.

Wanneer een persoon met een statische lading een apparaat aanraakt, kan een plotselinge ontlading – zelfs als die te zwak is om door een mens gevoeld te worden – voldoende zijn om de delicate circuits te beschadigen of te vernietigen. Dit fenomeen staat bekend als ESD (Electrostatic Discharge) en kan leiden tot:

• Uitval van apparaten: kleine schokken kunnen al genoeg zijn om de interne werking van een apparaat te verstoren. Dit kan leiden tot onverwachte stilstand, kostbare reparaties of vervanging van apparatuur.
• Foutieve meetresultaten of storing in processen: in laboratoria of productieomgevingen waar precisie belangrijk is, kan ESD storingen veroorzaken in meetapparatuur, wat resulteert in foutieve gegevens. Dit kan vergaande gevolgen hebben, zoals kwaliteitsproblemen in eindproducten of onjuiste beslissingen op basis van verkeerde data.
• Productieonderbrekingen: wanneer machines uitvallen of beschadigd raken door ESD, kan dit leiden tot aanzienlijke vertragingen in productieprocessen. Dit leidt niet alleen tot hogere kosten door verloren werktijd. Ook zorgt het voor vertragingen in leveringen en ontevreden klanten.

Kwaliteitsproblemen door elektrostatische aantrekking en afstoting

Statische elektriciteit kan niet alleen apparatuur beschadigen, maar ook de kwaliteit van producten in diverse industrieën negatief beïnvloeden. Dit is veelvoorkomend in de kunststof-, verpakkings-, papier- en textielindustrie. Het uit zich in verkeerd gedrag van producten, zoals aan elkaar plakken, elkaar afstoten, aan machines kleven, stof aantrekken op het product, slechte wikkeling en vele andere symptomen. Deze aantrekking en afstoting verstoren het productieproces en hebben negatieve gevolgen voor de kwaliteit van het eindproduct. De ernst van het probleem hangt rechtstreeks samen met de grootte van de statische lading en de afstand tussen de aangetrokken of afgestoten voorwerpen.

Elektrostatische aantrekking van stof is bovendien een groot probleem in cleanrooms. Hier moeten de omgeving en de materialen 100% schoon zijn. Vooral in de medische en farmaceutische industrie kan de aanwezigheid van stofdeeltjes door statische elektriciteit leiden tot vervuiling van steriele producten. Dit resulteert in kostbare terugroepacties of gezondheidsrisico’s voor patiënten. Ionisatieapparatuur is in alle gevallen de meest effectieve manier om statische lading te neutraliseren en te zorgen voor een schone werkomgeving en materialen.

Verlies van productiviteit en comfort op de werkvloer

Naast voorgaande veiligheidsrisico’s kan statische elektriciteit simpelweg de algehele werkomgeving onaangenaam maken. Wij zijn nog nooit een werknemer tegengekomen die het prettig vindt om elektrische schokken te krijgen door statische elektriciteit. Vooral wanneer die statische elektriciteit makkelijk te verhelpen is. Deze medewerkers voelen zich vaak ongemakkelijk en kunnen daardoor minder productief worden. Ook kan de angst voor schokken ervoor zorgen dat zij bepaalde taken vermijden of langzamer werken, wat de efficiëntie beïnvloedt.

Oplossing voor problemen door statische elektriciteit

De gevaren van statische elektriciteit op de werkvloer zijn veelzijdig en mogen niet worden onderschat. Of het nu gaat om de risico’s voor werknemers, machines of het productieproces, de gevolgen kunnen aanzienlijk zijn. Door te investeren in ionisatieapparatuur kun je statische elektriciteit eenvoudig en volledig neutraliseren. Hiermee verbeter je niet alleen de veiligheid van werknemers. Je zorgt ook voor een betrouwbaarder productieproces, voorkomt kostbare schade aan apparatuur en zorgt uiteindelijk voor een betere output. Meer over de oplossing lees je in het blog ‘Statische elektriciteit ontladen of voorkomen, zo doe je dat‘.

Heb je een probleem met statische elektriciteit dat je direct wilt oplossen? Of heb je een probleem waarvan je vermoedt dat het komt door statische elektriciteit? Neem dan contact met ons op voor advies.